Γράφει η Εύα τσιφτσή, φοιτήτρια νομικής.

Trans women are women.¹

Οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες. Πως γίνεται η σύντομη αυτή φράση να αποτελεί αφενός μια σημαντική διαπίστωση για τα δικαιώματα των τρανς γυναικών και ταυτόχρονα να προκαλεί δυσφορία σε ένα μέρος φεμινιστριών;² Μπορεί ευλόγως να νομίζαμε πως η κοινή μάχη των φεμινιστριών και των τρανς γυναικών έναντι στο κατεστημένο θα τις καθιστούσε αυτομάτως συμμάχους, ωστόσο κάνουμε λάθος.

Το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο τον Ιούνιο εξαιτίας δηλώσεων  της J.K. Rowling, συγγραφέα του Harry Potter. Η J.K Rowling ενοχλήθηκε από ένα άρθρο για την ανισότητα πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τίτλο ‘’people who menstruate’’, κι όχι ‘’women who menstruate’’ όπως θα επιθυμούσε η συγγραφέας. Η επιλογή του όρου αυτού έγινε σε προσπάθεια να είναι το άρθρο περισσότερο inclusive, περιλαμβάνοντας τυχόν transgender και non binary άτομα τα οποία έχουν έμμηνο ρύση. Το άρθρο δεν έθιγε καν το εν λόγω ζήτημα απλά έκανε την συγκεκριμένη επιλογή του όρου, γεγονός που ώθησε την  J.K. Rowling να αναφωνήσει με περιπαικτικό τόνο‘’ Άτομα με έμμηνο ρύση; Είμαι σίγουρη πως συνήθιζε να υπάρχει μια λέξη για αυτά τα άτομα. Κάποιος να με βοηθήσει. Wumben ; Wimpund; woomud ;’’, υπονοώντας προφανώς τη λέξη women.

                   

Δεν είναι η πρώτη φορά που J.Κ. Rowling εκφράζει τις παραπάνω απόψεις σε προσπάθεια  να ‘’προστατεύσει και να υπερασπιστεί ‘’ το βιολογικό φύλο. Τον Δεκέμβριο του 2019, τάχθηκε στο πλευρό της Maya Forstrater μιας γυναίκας, της οποίας η σύμβαση εργασίας δεν ανανεώθηκε κι άρα έχασε τη δουλεία της εξαιτίας του γεγονότος ότι είχε εκφράσει τρανσφοβικές απόψεις. Η κυρία Forstrater πιστεύει λοιπόν πως αναγνωρισμένες τρανς γυναίκες είναι ακόμη άντρες που δεν μπορούν να γίνουν γυναίκες και η κυρία Rowling δηλώνει  με υπερηφάνεια  #ΙSTANDWITHMAYA ενώ παράλληλα σπεύδει να δηλώσει πως σέβεται και στηρίζει τα τρανς άτομα..  H συγγραφέας συνέχισε δημοσιεύοντας στο blog της ένα εκτεταμένο κείμενο όπου εκφράζει  έντονη ανησυχία κι επιφυλακτικότητα έναντι στις διεκδικήσεις του trans κινήματος που ενέχουν κατά τη γνώμη της κινδύνους για τις γυναίκες .

           

Είναι πλέον φανερό βάσει των ως τώρα δηλώσεων της πως η ίδια ανήκει στις TERFS (Trans Exclusionary Radical Feminists)– ή τουλάχιστον συμμερίζεται ένθερμα την ιδεολογία τους. Ο όρος φυσικά και απορρίφθηκε από την συγγραφέα όταν αυτή χαρακτηρίστηκε παρομοίως και καταδικάζεται εξίσου από τη μερίδα αυτή των φεμινιστριών  ως μισογυνιστικός. Αντί αυτού, αυτοαποκαλούνται ‘’gender critical’’ δηλαδή υποστηρίκτριες μιας ‘’κριτικής προς τα φύλα’’. Ωστόσο ο όρος TERF παραμένει ιδιαίτερα επεξηγηματικός: ριζοσπαστικές φεμινίστριες που αποκλείουν τις τρανς. Οι τρανς γυναίκες αποκλείονται από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις και θεωρούνται απειλή για τις cisgender³ γυναίκες όντας απλώς άνδρες καταπιεστές που επιλέγουν να ντυθούν γυναικεία. Αντίστοιχα οι τρανς άνδρες αντιμετωπίζονται σαν θύματα της πατριαρχίας και της ομοφοβίας η οποία τους αναγκάζει να ζούνε σαν στρέιτ άνδρες κι όχι ως λεσβίες, θεωρώντας  έτσι τους τρανς άνδρες ως δειλές καταπιεσμένες λεσβίες. Έτσι η ριζοσπαστική φεμινίστρια και ακαδημαϊκός Sheila Jeffreys απευθυνόμενη στο Κοινοβούλιο του Ην. Βασιλείου αποκάλεσε παράσιτα  τις τρανς γυναίκες ,που ‘’παρασιτικά καταλαμβάνουν το σώμα των καταπιεσμένων (γυναικών)’’. Αντίστοιχα η ομάδα Women’s Liberation Front δηλώνει ‘’Αν επαναπροσδιοριστεί νομικά ο όρος γυναικείο φύλο, ως οποιοδήποτε άτομο που υποστηρίζει πως είναι γυναίκα  αυτό θα καταλήξει στη διαγραφή των γυναικών ως κοινωνική ομάδα.

Αν οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει γυναίκα, τότε κανείς δεν είναι γυναίκα και η προστασία βάσει φύλου στο νόμο  δεν έχει καμία σημασία’’.       

O όρος TERF γεννήθηκε στους κόλπους της φεμινιστικής ιδεολογίας εξαιτίας της ανάγκης να γίνει διάκριση μεταξύ των φεμινιστριών που αποδέχονταν τις τρανς και όσων δεν τις αποδέχονταν ως μέρος των διεκδικήσεων τους και ως μέρος των χώρων που οι ίδιες δημιουργούσαν ως safe spaces σε μια πατριαρχική κοινωνία. (Αναγνωρίζουμε την ανάγκη δημιουργίας των safe spaces και την καταπίεση των γυναικών στην κοινωνίας μας που είναι βαθύτατα πατριαρχική. Ωστόσο δεν θεωρούμε τις τρανς γυναίκες απειλή αλλά τουναντίον  θύματα της  πατριαρχίας.)

  Μέρος των gender critical φεμινιστριών δεν δίστασαν να καταφύγουν μάλιστα σε βία με σκοπό να κρατήσουν μακριά από τα μέρη αυτά τις τρανς γυναίκες αλλά και non binary άτομα, στα οποία είχε αποδοθεί το ανδρικό φύλο κατά τη γέννηση τους.   Η απειλή που νιώθουν οι εν λόγω φεμινίστριες γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτή μέσω ενός καθημερινού παραδείγματος το οποίο έχει προκαλέσει φοβερή διχογνωμία: την πρόσβαση στις γυναικείες τουαλέτες και τα γυναικεία δοκιμαστήρια. Όπως κατανοητά εξηγεί τον φόβο των TERFS η J.K Rowling :’’ Όταν αφήνεις ανοιχτή την πρόσβαση στις γυναικείες τουαλέτες και στα δοκιμαστήρια σε οποιονδήποτε άνδρα ο οποίος πιστεύει ή νιώθει πως είναι γυναίκα , τότε πολύ απλά αφήνεις ανοιχτή την πόρτα σε όποιον άνδρα επιθυμεί να μπει μέσα’’.  Επισημαίνουν μάλιστα πως πλέον  η νομική αλλαγή της ταυτότητας φύλου ( απόκτηση του Gender confirmation certificate στο Ην. Βασίλειο) γίνεται εξαιρετικά ‘ εύκολα ΄ χωρίς κατ’ ανάγκη το άτομο  να έχει υποβληθεί σε εγχείρηση αλλαγής φύλου ή χωρίς  να έχει λάβει ορμόνες. Oι TERFS πιστεύουν πως δεν γίνεται να εξισώσουμε μια τρανς γυναίκα που έχει ανατραφεί και ζήσει κάποια χρόνια ως άνδρας έχοντας όλα τα προνόμια του ανδρικού φύλου με μια γυναίκα που έχει ζήσει όλη της τη ζωή ως τέτοια. Οι φεμινίστριες αυτές που αρνούνται στις τρανς γυναίκες το στάτους ‘’αληθινή γυναίκα’’ βασίζονται στην λανθασμένη πεποίθηση πως όλες οι τρανς γυναίκες έχουν ζήσει σε αυτόν τον κόσμο απροβλημάτιστα όπως ακριβώς οι προνομιούχοι άνδρες. (Στον πυρήνα της η ιδεολογία των TERFS φαίνεται να αποδέχεται πως όποιος έχει γεννηθεί με πέος είναι αυτόματα καταπιεστής!) Aπαντούμε πως ναι, η καταπίεση που δέχεται μια τρανς γυναίκα ενδεχομένως διαφέρει από αυτή που δέχεται  μια cis γυναίκα, αλλά αυτό δεν καθιστά την καταπίεση αυτή αμελητέα και την τρανς γυναίκα λιγότερο άξια προστασίας. Εξάλλου κάθε γυναίκα  ανάλογα με τα κοινωνικά της χαρακτηριστικά ( έγχρωμη ή λευκή κλπ) έχει δεχτεί διαφορετικές μορφές καταπίεσης, κατά το σύνολο των οποίων πρέπει να μάχεται ο φεμινισμός ο οποίος θα έπρεπε να είναι διαθεματικός.

Ένα ακόμη σημείο της κριτικής που ασκούν οι TERFS επικεντρώνεται στο ότι τα transgender άτομα  ενισχύουν τα έμφυλα  στερεότυπα  καθώς οι περισσότερες τρανς γυναίκες έχουν μακριά μαλλιά και φορούν ρούχα τα οποία θεωρούνται παραδοσιακά γυναικεία όπως φούστες και φορέματα. Ωστόσο – ίσα ίσα- αποτελεί βασικό αξίωμα του παραδοσιακού τρανς κινήματος  πως αν κάποιο άτομο διατείνεται πως το φύλο του είναι γυναικείο, αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί σε καμία περίπτωση παρά την όποια εμφάνιση του, που ίσως δεν είναι τυπικά θηλυκή -όσο δηλαδή αναμένεται από την κοινωνία-. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της τρανς γυναίκας που επέλεξε να κρατήσει το μούσι της και να μη λάβει ορμόνες: κανείς μα κανείς τρανς ακτιβιστ@ δεν θα αμφισβητήσει πως πρόκειται για μια γυναίκα εφόσον η ίδια νιώθει ως τέτοια. 

Οι ΤERFS δεν δίστασαν μάλιστα να ταχθούν στο πλευρό συντηρητικών παρατάξεων στην προσπάθεια τους να επιβάλουν την αντι-τρανς ατζέντα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στάση της οργάνωσης WOLF (Women’s Liberation Front) τόσο γενικά όσο και ειδικά στην υπόθεση της Αime Stephens, η οποία αμφισβήτησε δικαστικώς την απόλυση της η οποία οφειλόταν στην απόφαση της να αυτοπροσδιοριστεί ως τρανς γυναίκα. Στην υποβληθείσα άποψη τους ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ η οργάνωση αναφέρει ‘’ Ο Aimee Stephens είναι άνδρας. Ήθελε απλά να φοράει φούστα στη δουλειά και το όλο επιχείρημα του περί ταυτότητας φύλου συνιστά ακριβώς την ιδεολογία εκείνη που υπαγορεύει πως όσοι φοράνε φούστες είναι γυναίκες’’.Ένα ακόμη λυπηρό παράδειγμα: το γράμμα της φεμινιστικής οργάνωσης Hands Across the Aisle στο Tμήμα Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης των ΗΠΑ ζητώντας να αποκλειστούν οι τρανς γυναίκες από τα καταφύγια αστέγων γυναικών.

 Οι φανς του Harry Potter απαντούν στην JK Rowling απογοητευμένοι : ‘’ Υou are Voldemort’’ κι η ίδια θεωρεί πως εν έτη 2020 μια γυναίκα φιμώνεται και δεν μπορεί να πει την άποψη της, κάτι που συνιστά μισογυνισμό.  Καταδικάζουμε ακραίες συμπεριφορές κι απειλές που η ίδια δέχτηκε κι απαντάμε πως σεβόμαστε απόλυτα το δικαίωμα έκφρασης κάθε ατόμου. Ωστόσο κάθε άποψη επιδέχεται κριτική, ειδικά αν πρόκειται για ρητορική μίσους κι όχι για μια απλή άποψη. Αν η παραπάνω στάση έναντι των τρανς ατόμων δεν είναι τρανσοφοβική, τότε τι ακριβώς συνιστά τρανσφοβία; 

Οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες και τα δικαιώματα των τρανς είναι ανθρώπινα δικαιώματα.

1. Διεμφυλικό (απόδοση του αγγλικού transgender) ονομάζεται ένα άτομο του οποίου το κοινωνικό φύλο (εμφάνιση, συμπεριφορά, καταμερισμός εργασίας) διαφoροποιείται από το ανατομικό φύλο ή αλλιώς το φύλο που καταγράφηκε νομικά κατά τη γέννηση.Μια τρανς γυναίκα είναι μια γυναίκα που της αποδόθηκε το αρσενικό φύλο κατά τη γέννηση της.
2. Τρανσφοβία ονομάζουμε όλο το φάσμα της έκφρασης εχθρικών, φοβικών ή εκφράσεων δυσφορίας, αποστροφής, μισαλλοδοξίας ή και μίσους κατά των τρανς ανθρώπων λόγω της ταυτότητας ή έκφρασης φύλου τους. https://transgendersupportassociation.files.wordpress.com/2014/11/001-106-tautotita-kai-ekfrasi-filou.pdf
3. Άνθρωποι που δεν είναι τρανς, δηλαδή που η ταυτότητα και έκφραση φύλου τους συμπίπτει με το φύλο που καταγράφηκαν κατά τη γέννηση, είναι cisgender ή πιο σύντομα cis άνθρωποι. https://transgendersupportassociation.files.wordpress.com/2014/11/001-106-tautotita-kai-ekfrasi-filou.pdf
   

Παραπομπες:

https://www.forbes.com/sites/dawnstaceyennis/2019/12/19/jk-rowling-comes-out-as-a-terf/https://www.transadvocate.com/jk-rowling-author-of-the-harry-potter-series-announces-that-she-is-a-terf_n_34499.htm

https://theconversation.com/why-the-words-we-use-matter-when-describing-anti-trans-activists-130990

https://www.newsweek.com/trans-women-are-parasites-occupying-bodies-oppressed-says-academic-846563

https://www.advocate.com/print-issue/current-issue/2014/07/16/woman-enough

https://www.buzzfeed.com/patrickstrudwick/this-transgender-woman-has-a-full-beard-and-she-couldnt-be-h#.yf0qyn8k8

https://www.vox.com/identities/2019/9/5/20840101/terfs-radical-feminists-gender-critical

Our Letter to HUD