Γράφει η Ευανθία- Μαρία Βασβάνη

Αμερική 1797: Γεννιέται ως σκλάβα μια από τις σημαντικότερες Αφροαμερικανές γυναίκες ακτιβίστριες η Isabella Bomfree. Η Isabella πωλείται τέσσερις φορές ως σκλάβα στη ζωή της και δουλεύει σκληρά για τους ιδιοκτήτες της, βιώνοντας σωματική και σεξουαλική κακοποίηση. Γίνεται μητέρα δεκατριών παιδιών για να δει τελικά τα περισσότερα από αυτά να ακολουθούν τη δική της μοίρα και να πωλούνται ως σκλάβοι. Το 1827, μια χρονιά πριν δοθεί νομικά το δικαίωμα απελευθέρωσης των σκλάβων στη Νέα Υόρκη, το σκάει με την κόρη της Σοφία και καταφεύγει στην οικογένεια Van Wageners, οι οποίοι εξαγοράζουν την ελευθερία της.

Η απελευθέρωσή της σε συνδυασμό με την δικαστική νίκη της απέναντι σε λευκούς για την παράνομη πώληση του πεντάχρονου γιού της, της ανοίγουν το δρόμο για τη δράση της. Η Isabella αρχίζει να διαπλάσσεται και να γίνεται η γνωστή πλέον σε όλους Sojourner Truth (Περιπλανώμενη Αλήθεια). 

Όπως πολλοί Αφροαμερικανοί, η ίδια αντλεί ήδη από την παιδική της ηλικία, υπομονή και δύναμη από το Θεό, ενώ ισχυρίζεται πως το νέο της όνομα και το έργο της ως περιπλανώμενης ιεροκήρυκoς είναι θείο κάλεσμα. 

Η φυλετική της καταγωγή και το φύλο της αποτελούν τη βάση για το έργο της. Στις ομιλίες της καταδικάζει τη δουλεία, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών, παράλληλα με τα δικαιώματα των γυναικών, συνδυάζοντας με αυτόν τον τρόπο ήδη από το 1850 δυο άξονες που ο ίδιος ο φεμινισμός σαν κίνημα ενσωμάτωσε πολύ αργότερα και που απασχολούν ακόμη και σήμερα. Μόλις το 1851, στο Συνέδριο για τα Δικαιώματα των γυναικών στο Οχάιο θα δώσει  έναν λόγο που μένει στην ιστορία με το όνομα “Ain’t I a woman” (Δεν είμαι γυναίκα):

«Λοιπόν, παιδιά, για να γίνεται τόσος σαματάς, πάει να πει πως κάτι τρέχει. Μου φαίνεται πως έτσι που είναι στριμωγμένοι ανάμεσα στους νέγρους του Νότου και στις γυναίκες του Βορρά, που φωνάζουνε όλοι για δικαιώματα, οι λευκοί την έχουν άσχημα. Μα τι σημαίνουν όλα αυτά ..

..Αυτός ο άντρας εκεί κάτω λέει πως τις γυναίκες πρέπει να τις βοηθάνε να ανέβουν στο αμάξι, να τις περνάνε σηκωτές πάνω απ’ τα χαντάκια, και να τους δίνουν την πρώτη θέση παντού. Εμένα κανένας δεν με βοηθάει να ανέβω στ’ αμάξι, ούτε να περάσω τις λακκούβες και ούτε μου δίνει κανείς την καλύτερη θέση! Μήπως δεν είμαι γυναίκα εγώ; Δούλευα σαν άντρας και έτρωγα σαν άντρας –όταν έβρισκα– κι άντεχα σαν άντρας το βούρδουλα! Και δεν είμαι γυναίκα εγώ; Γέννησα δεκατρία παιδιά και τα είδα όλα να πουλιούνται δούλοι κι όταν έκλαιγα με τον πόνο της μάνας, μόνο ο Χριστός μ’ άκουγε! Και δεν είμαι γυναίκα εγώ;” 

Από τα ανωτέρω δύο αποσπάσματα διαφαίνεται η θέση της ότι: “οι μαύροι δεν είναι άντρες και γυναίκες όπως ακριβώς είναι οι Λευκοί, αλλά ανάμεσα στους μαύρους είναι οι γυναίκες και μεταξύ των γυναικών, είναι οι μαύρες.” Η διάκριση αυτή, χωρίς να προέρχεται από πολιτικές, αλλά κυρίως από θρησκευτικές πεποιθήσεις της Sojourner, οι οποίες σε δεύτερο χρόνο και σταδιακά αποκτούν πολιτική χροιά (Αμερικανικός εμφύλιος και έπειτα), έρχεται να εντοπίσει σε πολύ αρχικό στάδιο αυτό που διαπιστώνει το φεμινιστικό κίνημα προς το τέλος του δεύτερου κύματος  ότι κομμάτι του είναι και οι φυλετικές διακρίσεις. 

Το έργο της σταδιακά εξελίσσεται από θρησκευτικό σε πολιτική δράση.  Με την έναρξη του Εμφυλίου θα διεκδικήσει για τους Αφροαμερικανούς το δικαίωμα ένταξής τους στον Αμερικανικό στρατό και μετέπειτα θα τους παράσχει ρούχα και φαγητό εθελοντικά. Εντάσσεται ακόμη στο κίνημα των Σουφραζέτων κρατώντας αποστασιοποιημένη στάση για το ζήτημα της ψήφου των μαύρων γυναικών καθώς και για την υιοθέτηση ενός ρατσιστικού λόγου από ορισμένες γυναικείες ομάδες εναντίον των Αφροαμερικανών.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς μια γυναίκα φτωχή και αγράμματη καταφέρνει να ξεπεράσει τη φυλετική της καταγωγή και να γίνει διαχρονικό σύμβολο υπεράσπισης των δικαιωμάτων κυρίως των μαύρων γυναικών σε μια εποχή αρκετά πρωτόγονη για την ίδια την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το έργο της, η δύναμη ψυχής και η αντίληψή της μόνο κίνητρο μπορούν να μας δώσουν για να προχωρήσουμε μπροστά, όλα τα άτομα μαζί και να διεκδικήσουμε το χώρο που δικαιούμαστε στο κοινωνικό γίγνεσθαι. 

Πηγή εικόνας:

• manchester.ac.uk

Πηγές:

• Women’s history. org
• Britannica, Sojourner Truth:American evangelist and social reformer
• https://www.pbs.org/thisfarbyfaith/people/sojourner_truth.html
• Η αυτοβιογραφία της  Sojourner Truth όπως την διηγήθηκε στην Olive Gilbert  έχει τίτλο ‘The Narrative of Sojourner Truth’ .
• https://edromos.gr/sotzerner-trouth-1851-den-eimai-gynaika-ego-psomi-kai-triantafylla-ekdoseis-glaros/?amp=1