Μία δικαστική απόφαση που δημοσιεύτηκε στην πόλη Ica του Περού, έφερε πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα του υψηλού αριθμού βιασμών κατά γυναικών στη χώρα  και της ατιμωρησίας των δραστών. Το τελευταίο διάστημα, παρατηρούμε μία έντονη κινητικότητα του φεμινιστικού κινήματος και του αγώνα υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Οι γυναίκες τολμούν με αγωνιστική και αποφασιστική διάθεση να  περάσουν το μήνυμα τους πέρα από τα σύνορα της χώρας τους, ενώ δείχνουν με το δάχτυλο τους ιθύνοντες. Στο στόχαστρο, μπαίνουν οι θεσμοί του Κράτους, όπως τα δικαστήρια και η αστυνομία.  Μπροστά στη βαρβαρότητα του συστήματος, οι Περουβιανές γυναίκες καταδεικνύουν πρωτοφανή αλληλεγγύη και μαχητικότητα. Δίνουν τον παλμό στο φεμινιστικό κίνημα παγκοσμίως.

Παράλληλα, μέσα από αυτό το κύμα οργής, διαφαίνεται και το μέγεθος του προβλήματος. Στη συγκεκριμένη απόφαση, που εκδόθηκε στις 29 Οκτωβρίου, οι τρεις Δικαστές αθώωσαν τον δράστη με το σκεπτικό ότι το θύμα φορούσε κόκκινα εσώρουχα με δαντέλα σε ένα πάρτι και αυτό αποτελεί ξεκάθαρη ένδειξη ότι επιδίωκε τη συνουσία και άρα δεν θα μπορούσε να είναι θύμα βιασμού. Για την έδρα, ο συγκεκριμένος τύπος εσώρουχου φοριέται από μία γυναίκα σε ειδικές περιπτώσεις, όταν δηλαδή θέλει να συνευρεθεί σεξουαλικά με κάποιον και άρα τεκμαίρεται συγκατάθεση. Ειδικότερα, όπως διαβάζουμε από το the pressproject, η απόφαση αναφέρει  «Αυτός ο τύπος γυναικείου εσώρουχου χρησιμοποιείται συνήθως σε ειδικές περιστάσεις και οδηγούν σε στιγμές οικειότητας, γεγονός που δίνει την εντύπωση πως η γυναίκα είναι προετοιμασμένη ή πρόθυμη να προβεί σε σεξουαλική σχέση με τον κατηγορούμενο».

Το θύμα 20 χρονών διασκέδαζε σε πάρτι και κάποια στιγμή έμεινε αναίσθητη υπό την επήρεια αλκοόλ, όταν ο 22χρονος κατηγορούμενος την ξύπνησε και της ζήτησε να πάνε στο σπίτι του για να πάρουν κάποια έγγραφα και της είπε ότι θα την γυρνούσε αμέσως στο σπίτι της. Ωστόσο, το επόμενο πρωί ξύπνησε γυμνή στο κρεβάτι του. Ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες και υποστηρίζει ότι όλα γίνονται για λόγους εκδίκησης.

Με την έκδοση της απόφασης ακολούθησε κύμα αντιδράσεων σε όλη τη χώρα με μεγάλες διαδηλώσεις. Οι γυναίκες για να εκφράσουν την αντίθεση τους βγήκαν στο δρόμο με κατεβασμένα κόκκινα  εσώρουχα και τις παλάμες υψωμένες βαμμένες με κόκκινη μπογιά. Σε κάποια από τα συνθήματα, φέρονται ευθέως κατά των δικαστών «Ακούστε κριτές! Δεν μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα εσώρουχα για να δικαιολογήσετε έναν βιασμό και η δαντέλα είναι απλώς δαντέλα, δεν είναι συγκατάθεση». Το τραγούδι των Περουβιανών διαδηλωτριών “A Rapist in Your Path”αποτελεί σύμβολο του γυναικείου κινήματος σε όλο τον κόσμο.

Εμείς να σημειώσουμε ότι τέτοια σκεπτικά αποφάσεων, διευρύνουν υπέρμετρα τον όρο συγκατάθεση που απαιτείται για να στοιχειοθετηθεί η τέλεση του εγκλήματος του βιασμού. Όπως τονίζεται η συγκατάθεση δεν θα μπορεί να είναι άλλο από τη ρητή έκφραση κατάφασης. Επομένως, οι επιλογές ένδυσης του θύματος δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ως τεκμήριο συγκατάθεσης  σε μία ορθή δικαστική κρίση.

Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε, ότι το 2018 είχαμε μία παρόμοια απόφαση και στην Ιρλανδία, όπου το δικαστήριο και εκεί αθώωσε τον βιαστή με το ίδιο σκεπτικό. Στην αγόρευση της η συνήγορος υπεράσπισης ανέφερε το προκλητικό  ντύσιμο και ειδικότερα το στρινγκ με δαντέλα που φορούσε το θύμα. Και εδώ υπήρχε τεράστια κατακραυγή από την κοινή γνώμη, από πολιτικούς και από γυναίκες  χρήστες του διαδικτύου που πόσταραν τα δαντελένια τους εσώρουχα με το hashtag #ThisIsNotConsent.

Ωστόσο δεν είναι λίγες οι φορές που ανά τον κόσμο – και στην Ελλάδα- στις δικαστικές αποφάσεις τα ρούχα του θύματος δηλαδή το γνωστό ‘‘προκλητικό’’ ντύσιμο υποδηλώνει  συγκατάθεση του θύματος. Διαχέεται η κουλτούρα του βιασμού, όπου η γυναίκα κατηγορείται  και εξευτελίζεται σε δεύτερο χρόνο στις δικαστικές αίθουσες γιατί ντύθηκε προκλητικά και άρα πήγαινε γυρεύοντας. Η κουλτούρα βιασμού οδηγεί στην πλήρη αστυνόμευση του γυναικείου σώματος και της σεξουαλικότητας. Ο συνεχής έλεγχος της γυναικείας συμπεριφοράς στηρίζει και συντηρεί τα πατριαρχικά πρότυπα και στερεότυπα, ενώ και στις δύο αποφάσεις παρατηρείται άρρηκτη σύνδεση της πατριαρχίας με τους θεσμούς. Το γνωστό «victim-blaming» (κατηγορία του θύματος) έρχεται για να ενοχοποιήσει τις γυναίκες για τον βιασμό που υπέστησαν όταν δεν τήρησαν τα παραδοσιακά συντηρητικά γυναικεία πρότυπα.

Τέλος, η γενική Εισαγγελέας του Περού ζήτησε την ακύρωση της απόφασης και τη διεξαγωγή της απόφασης σε νέα δίκη σε διαφορετικό δικαστήριο. Παράλληλα, διεξάγεται έρευνα για τυχόν πειθαρχικές ποινές κατά των Δικαστών.

Κωνσταντίνα Φιλιπποπούλου

Πηγές:

The Press Project. (2020). «Η δαντέλα δεν είναι συγκατάθεση: Βιαστής στο Περού αθωώνεται εξαιτίας του κόκκινου εσωρούχου του θύματος».
https://thepressproject.gr/i-dantela-den-einai-sygkatathesi-viastis-sto-perou-athoonetai-exaitias-tou-kokkinou-esorouchou-tou-thymatos/

Μουμτζή Ιφιγένεια. (2020).  «Τι είναι η κουλτούρα βιασμού;».
https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/258919_ti-einai-i-koyltoyra-biasmoy

Malaysia Now. (2020).  «Judges throw out rape case citing red underwear as evidence of consent». https://www.malaysianow.com/out-there-now/2020/11/13/judges-throw-out-rape-case-citing-red-underwear-as-evidence-of-consent/