Κωνσταντίνος Γαζής, φοιτητής Νομικής

Σε μια κοινωνική πραγματικότητα που όλα φαντάζουν εχθρικά και αβέβαια, πολλοί από εμάς νιώθουμε την ανάγκη να επιστρέψουμε σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και θαλπωρής. Επικαλούμαστε λοιπόν αναμνήσεις ενός καιρού πιο σίγουρου και οπλιζόμαστε με ερεθίσματα παιδικά για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το παρόν και το μέλλον μας, -ίσως κάποια στιγμή θα ήταν σκόπιμο να εξετάσουμε το προβληματικό αυτού του μηχανισμού ψυχολογικής επιβίωσης σε μία ξεχωριστή παράθεση σκέψεων, αλλά αυτή είναι μια ιστορία για μια άλλη μέρα-. Ως παλιμπαιδίζων ανασφαλής νέος και εγώ λοιπόν, ένιωσα την ανάγκη να βρω καταφύγιο σε ένα κόσμο χωρίς μέτρα, σε ένα κόσμο που υπάρχει ένα καλό βέβαιο και φεγγοβόλο, ένα καλό που πάντα θριαμβεύει, στον κόσμο των υπερηρώων της Marvel και της DC. 

Εν πολλοίς, είδα την τελευταία ταινία του Superman, και πέραν της γνωστής πλοκής και των οικείων χαρακτηριστικών του πρωταγωνιστή, συνάντησα μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα και μια ανάπτυξη χαρακτήρα ξένη. Ο Κλαρκ Κεντ ήταν τώρα ένας άνδρας με συμπλέγματα θεού και ανωτερότητας τόσο ισχυρά που τον καθιστούσαν απόβλητο, ο ήρωας δεν χωρούσε πουθενά, και όχι επειδή δεν γνώριζε που μπορεί  να τοποθετήσει τον εαυτό του όπως παλιά, αλλά επειδή κανείς δεν έδειχνε να τον έχει ανάγκη. Ο Superman ήταν το ίδιο ‘υπέρ’ αλλά καθόλου ‘ήρωας’, τουλάχιστον όχι με τον κλασσικό ορισμό της λέξης. Πώς κατέληξε όμως έτσι ο Κλαρκ Κεντ; Γιατί από ένα απλά ‘καλό παιδί’ που νιώθει το ηθικό καθήκον να σηκώσει την ανθρωπότητα στους ώμους του έγινε ένας χαρακτήρας σκοτεινός με στοιχεία τοξικότητας; Και τι σημαίνει αυτή η μεταστροφή ως προς τις επιλογές απεικόνισης των ηρώων στην ποπ κουλτούρα για τις κοινωνίες μας; 

Φυσικά, το φαινόμενο αυτό δεν εξαντλείται στον Κλαρκ Κεντ, παντού γύρω μας τα ‘είδωλα’ γίνονται πιο σκοτεινά, πιο περίπλοκα, μικραίνουν. Ο σύγχρονος άνθρωπος αποκαθηλώνει το είδωλο από το βάθρο του, του ξυρίζει τα πόδια και το τοποθετεί δίπλα του αλλά κοντύτερο από τον ίδιο. Γιατί έχουμε πλέον την ανάγκη να κοιτάμε χαμηλά; Κατά την γνώμη μου δύο σενάρια προκύπτουν: Σενάριο πρώτο, είμαστε η κοινωνία της απομυθοποίησης, βλέπουμε τους ανθρώπους για αυτό που είναι, περίπλοκοι και συχνά τραυματισμένοι, έχουμε ανάγκη από ήρωες που μας θυμίζουν τους εαυτούς μας, δεν μας καλύπτει πλέον η Αισχύλεια θεώρηση των πραγμάτων, βαδίζουμε προς τον Ευρυπίδη, έχουμε ανάγκη από δαίμονες και ψεγάδια γιατί έχουμε πάψει να ντρεπόμαστε για τις αδυναμίες μας, δεν κοιτάμε χαμηλά, κοιτάμε ίσια… Σενάριο δεύτερο, είμαστε η κοινωνία της αποδόμησης, η κοινωνία του edge-appeal, θεαθήκαμε την παρακμή και ελκόμαστε από αυτήν, δεν αναγνωρίζουμε απλά την ύπαρξή της, δεν αποδεχόμαστε απλά τα ψεγάδια μας, αλλά εστιάζουμε σε αυτά γιατί απεχθανόμαστε τους καιρούς και τις συνθήκες που γέννησαν τις ενσαρκώσεις της τελειότητας. Το σκοτάδι άρδην απενοχοποιηθέν μας ιντριγκάρει.  

Είναι πρόδηλο εκ της δομής του κειμένου ότι υιοθετώ το δεύτερο σενάριο, δεν με πείθει το σενάριο περί ανθρωποκεντρικής θεώρησης των ειδώλων, γιατί δεν θεωρώ ότι υπάρχει τίποτα ανθρωποκεντρικό σε αυτή τη θεώρηση. Οι οθόνες μας έχουν μετατραπεί σε παραμορφωτικούς καθρέφτες, βλέπουμε και υμνούμε τα χειρότερα στοιχεία της φύσης μας για να νιώσουμε πιο άνετα με την προσωπική μας ανεπάρκεια. Δεν συγχωρούμε πλέον τους εαυτούς μας για τα λάθη τους, δεν μαθαίνουμε να αγαπάμε τους ανθρώπους παρά τα ελαττώματά τους, μαθαίνουμε να τους αγαπάμε για αυτά και να μην μας ενοχλεί η ροπή προς το λάθος και την ανασφάλεια. Δεν προσπαθούμε πλέον για το καλύτερο, δεν επιθυμούμε την αυτοβελτίωση, πιστεύουμε ότι θα επιπλεύσουμε παρά τα ελαττώματά μας, η σήψη έγινε οικεία. Οι φωνές αυτοβελτίωσης της νέας εποχής διατρανώνουν ότι πρέπει να αγαπάμε τους εαυτούς μας ολόκληρους και άνευ όρων, όχι για τα λαμπρά μας σημεία, για την προσωπική μας ιστορία ή για αυτό που μπορούμε να γίνουμε, αλλά επειδή ‘πρέπει’ και το ‘αξίζουμε’ , ο εαυτός μας δεν είναι πλέον συναγωνιστής μας στο άθλημα της αυτοβελτίωσης, αλλά ένα αδηφάγο μωρό που δεν αντέχει να ασκηθεί υπό το βάρος σκληρών αληθειών, αλλά δικαιούται να καταβροχθίζει αναίτια αγάπη και αυτοεκτίμηση ως άξιος εξ απαρχής κόσμου. Μάθαμε, να ελκόμαστε από bad boys, να είναι οι ήρωες μας σκοτεινοί για μην μας ξεσκεπάζει η λάμψη τους, να μην μας φέρνει σε δύσκολη θέση το είδωλο του καλύτερου που είναι πλέον άπιαστο, επειδή οι ηθικοί μας μύες ατρόφησαν. Προβληματικός ο Κλαρκ Κεντ, υστερόβουλο το χαμόγελο της γειτόνισσας, διεστραμμένο το σύστημα και ο αέρας ακαταμάχητα κόντρα, γιατί -Θεός φυλάξοι- πως θα μπορούσαμε να ζήσουμε με τους σκιερούς εαυτούς μας αν τα πράγματα δεν είχαν έτσι. Όμως ο Κλαρκ Κεντ είναι απλά καλός, η γειτόνισσά σου είναι χαρούμενη, το σύστημα δεν είναι πιο διεστραμμένο απ’ ότι ήταν πάντα και ο κόντρα αέρας είναι το σκηνικό και ο μεγαλύτερος δοξαστής της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο άνθρωπος οφείλει, ας μου επιτραπεί η αναπαραγωγή του σχολικού παρετυμολογικού αφηγήματος, να θρώσκει και να κοιτά άνω και δεν υπάρχει τίποτα ανθρωποκεντρικό στην απόσβεση αυτής της οφειλής. 

Είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι κάπου μέσα στις τελευταίες δεκαετίες παρεξηγήσαμε κάποια πράγματα και έτσι φτάσαμε μέχρι εδώ. Φοβάμαι, ότι όταν ορθώς ξεκινήσαμε να αποτινάσσουμε από τις κοινωνίες μας το πρότυπο του άνδρα bread-provider, του άνδρα οικογενειάρχη, ξορκίσαμε από το συλλογικό συνειδητό όλα τα στοιχεία που μας τον θύμιζαν. Πάψαμε να εκτιμάμε την υπευθυνότητα, το φιλότιμο, την ακεραιότητα και την προστατευτικότητα που συνδυάζαμε με το παλιό πρότυπο του άντρα, δεν χρειαζόμασταν πια τον Superman, ήταν ρόλος παρωχημένος, αδιάφορος, δεν μας άγγιζε, τον σιχαινόμασταν. Έτσι , σε συνδυασμό με τις υπαγορεύσεις της αναίτιας, άνευ όρων, επιδερμικής αγάπης  που ακολούθησε ως τερατογένεση της ισχνής και ασθμαίνουσας κοινωνικής απελευθέρωσης, στραφήκαμε σε όλων των λογιών τα bad boys, πλέον μας εντυπωσίαζε μόνο η παρακμή, μόνο η ένταση, μόνο το ‘νέο’. Οι straight άνδρες σταδιακά με την σειρά τους απομακρύνθηκαν υποσυνείδητα από το νεκρό τους πρότυπο, είτε θα ήταν γραφικοί και γελοίοι είτε θα υπάκουαν στην νέα κοινωνική επιταγή΄ συνήθως η μεγαλύτερη αρετή του ανθρώπου είναι η προσαρμοστικότητα, αυτή την φορά πιστεύω μας πρόδωσε. Ανέτειλε η εποχή του edge-appeal, και υπό το γοητευτικό της σκοτάδι, ο Κλαρκ Κεντ, όπως άλλοι πριν από αυτόν, υπέκυψε στο τραύμα του παραδοσιακού του ανδρισμού. Ζωή σε εμάς θα πείτε, αλλά να θυμάστε πως και οι Χριστιανοί για την αγάπη του Χριστού, και του νέου δίκαιου σκοπού τους αποκαθήλωσαν τα είδωλα.

Αυτά σκεφτόμουν μετά τους τίτλους τέλους και σίγουρα κάνω πολλά λάθη, ίσως να έφταιγε η απραγία, ίσως η κόκα κόλα zero, σίγουρα πάντως έφταιγα και εγώ, αλλά δεν πειράζει, γιατί την επόμενη φορά θα έχω πιεί λιγότερη Coca-Cola και θα γράψω καλύτερα, μου το υπόσχομαι. Μια χάρη κάντε μου μόνο, ένα πράγμα κρατήστε από τον παλιό Κλαρκ Κεντ και πετάξτε στα σκουπίδια το απαίσιο κουστούμι και την βαριά Νεοϋορκέζικη προφορά ‘Τεντώστε, απλωθείτε και φουσκώστε, μην κουλουριάζεστε μέσα σε ένα τεταρτημόριο της ψυχής σας, αγκαλιάστε την ολόκληρη,  μεγαλώστε την κι άλλο, μέχρι να σκεπάσει όλο τον κόσμο, σταθείτε στο ύψος του άνδρα που ήταν από ατσάλι αλλά πέταγε στον ουρανό γιατί ήταν απλά ένα καλό παιδί, το χρωστάμε στους παλιούς ήρωες, τους ήρωες που σκοτώσαμε γιατί δεν μας βόλευαν πια, και πρωτίστως το χρωστάμε σε μας και σε αυτούς που μπορούμε να γίνουμε. Το ‘νέο’ πάλιωσε.

This was Clark,

Be more like Clark,

Stay safe και καλά Χριστούγεννα