Μέρος 1ο 

Όσο αισιόδοξη πρόοδο και αν έχει σημειώσει ο κόσμος στο ζήτημα της ανισότητας των φύλων, κάνοντας βήματα προς την γυναικεία ενδυνάμωση, οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Ακόμη και αν έχουμε αποστασιοποιηθεί από το βίαιο παρελθόν μας στις περισσότερες κοινωνίες, η πάντα επίκαιρη και ίσως πιο ύπουλη μορφή έκφρασης της ανισότητας έρχεται μέσα από τα «διπλά πρότυπα» που τοποθετούνται ανάμεσα στα φύλα.

Το πρόβλημα αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι οι υφιστάμενοι διεθνείς κανόνες και οι πρακτικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι το αποτέλεσμα μιας ανδρο-κεντρικής προσέγγισης των κανόνων, που επί χρόνια υιοθετούνταν με μια μονομερή αντίληψη των φύλων. Οι επονομαζόμενες, λοιπόν, ανδροκρατούμενες κοινωνίες του παρελθόντος, όπου λαμβάνονταν αποφάσεις αποκλειστικά και μόνο από άνδρες και υπό την παρουσία ανδρών, οικοδόμησαν ολόκληρες γενιές, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκαν και τσιμεντώθηκαν σε αυτές ορισμένα στερεότυπα που επενεργούν θετικά πάνω στον ανδρικό πληθυσμό, αλλά μπορεί να θεωρηθούν αρνητικά έως και λανθασμένα όταν χαρακτηρίζουν μια γυναίκα.

Διπλά πρότυπα στα φύλα υπάρχουν παντού και συχνά έρχονται υστερόχρονα από την λέξη «αναμένεται». Τι αναμένεται από τις γυναίκες να κάνουν. Μερικά από τα πιο συνήθη παραδείγματα αφορούν τα παρακάτω: Οι διεκδικητικές και επιτυχημένες γυναίκες συχνά θεωρούνται «αυταρχικές». Γίνονται λιγότερο ευχάριστες σε σχέση με έναν άνδρα με παρόμοια συμπεριφορά, καθιστώντας τον έναν από τους πιο λεπτούς τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες αντιμετωπίζονται διαφορετικά στο χώρο εργασίας. Επίσης, οι γυναίκες αναμένεται μέχρι και σήμερα να αλλάζουν το επώνυμό τους όταν παντρευτούν, λαμβάνοντας αυτό του συζύγου τους. Ακόμη και αν αποτελούσε κάποτε θέμα παράδοσης και σεβασμού (προς τον άνδρα φυσικά), από σεβασμό στην γυναίκα και στην μοντέρνα εποχή που ζούμε δεν θα έπρεπε καν να θεωρείτε το κοινωνικά προτιμητέο. Επιλογή ναι, υποχρέωση όχι, και φυσικά δίχως να φέρει οποιαδήποτε από τις δύο επιλογές ευνοϊκότερη κοινωνική μεταχείριση. Ειδάλλως, είναι μια πρακτική που επενδύει στην κουλτούρα της αντικειμενοποίησης της γυναίκας ως απόκτημα που δεν έχει δική του ανεξαρτησία σε πολλές νομικές προεκτάσεις του ζητήματος. 

Επιπρόσθετα, συχνό φαινόμενο που παρατηρείται από πολλές δυτικές χώρες είναι όταν οι άνδρες επαινούνται δυσανάλογα για τη φροντίδα των παιδιών τους, ενώ οι γυναίκες αναμένεται να παρέχουν ούτως ή άλλως αυτή την φροντίδα. Μια γυναίκα που φροντίζει τα παιδιά της κάνει απλά αυτό που αναμένεται από αυτήν, αλλά ένας άντρας που φροντίζει τα παιδιά του είναι ένας εξαιρετικός, εμπλεκόμενος πατέρας. Και ας μην ξεχάσουμε την επική ερώτηση που γίνεται στις επιτυχημένες γυναίκες, και αποτελεί συχνό φαινόμενο στους αστέρες του Χόλυγουντ: «Πως καταφέρνεις να ισορροπείς την δουλειά σου με τον ρόλο σου ως μητέρα;». Μια ερώτηση που σπάνια, έως και ποτέ, απευθύνεται σε έναν άνδρα. Ένας πατέρας δεν θα έπρεπε να επικροτείται για το γεγονός ότι συμμετέχει στην ανατροφή των παιδιών (το αυτονόητο δηλαδή), αλλά επειδή είναι απλούστατα καλός πατέρας. Μέσα στα οικογενειακά πλαίσια έρχεται να προστεθεί και το μητρικό άγχος που προκαλεί το γνωστό πλέον “Mum-shaming”: ένα φρικτό και επιβλαβές σύγχρονο φαινόμενο που περιβάλλει τη δημόσια ντροπή σύμφωνα με την οποία οι μητέρες κρίνονται δημόσια και επικρίνονται για το πώς μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Προκαλεί αισθήματα αβεβαιότητας για τον εαυτό τους και τις γονικές τους ικανότητες, που μπορεί να οδηγήσει έως και στην κατάθλιψη. Αφορά μέχρι και την έλλειψη πληροφόρησης του κοινού για την επιλόχειο κατάθλιψη, που δεν θα έπρεπε να στιγματίζει τις γυναίκες, αλλά να αποτελεί παράγοντα αφύπνισης της κοινωνίας για τέτοιες μείζονες ψυχικές-κλινικές διαταραχές, ειδικότερα όταν, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, επηρεάζει το 15% των γυναικών και η οποία βιώνεται από το 80% των γυναικών μετά τον τοκετό.

Στο επόμενο μέρος του άρθρου θα παρατεθούν δύο από τα πλέον επικρατέστερα διπλά πρότυπα που διέπουν την διαφορετική μεταχείριση των φύλων και θα διεξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με την κοινωνική παθογένεια της έλλειψης σεβασμού προς τη γυναικεία φύση.

Γιάννης Ασλανίδης

Φοιτητής στο τμήμα Ο.Ε. του ΠΑΜΑΚ