The Danish Girl

Eddie Redmayne stars as Lili Elbe, in Tom Hooper’s THE DANISH GIRL, released by Focus Features.
Credit: Focus Features

Κοπεγχάγη αρχές 1900: Η ταινία ξεκινά μεταφέροντάς μας στα απόκοσμα, ομιχλώδη και υγρά τοπία της Δανίας, τοπία που η Lili Elbe λάτρευε να ζωγραφίζει.  Αφηγείται τη ζωή του Einar Wegener,  λίγο πριν συνειδητοποιήσει την ταυτότητα φύλου του ως Lili Elbe, που ζει παντρεμένος με την  επίσης ζωγράφο Gerda Wegener. 

Η Lili αντιλαμβάνεται το ποια είναι όταν η σύζυγός της, της ζητά να παραστήσει το μοντέλο για έναν πίνακά της, καλύπτοντας την απουσία του σταθερού, μέχρι εκείνη τη στιγμή,  μοντέλου της. Παρά τον αρχικό της δισταγμό, φοράει τις πουέντ της μπαλαρίνας, τις κάλτσες της, το φόρεμά της πάνω από το κοστούμι της και ποζάρει. Ήδη από αυτήν την πρώτη συνάντηση με τη Lili μπορούμε να αντιληφθούμε πως γρήγορα την αμηχανία της διαδέχεται μια αίσθηση ικανοποίησης και πληρότητας. Χαμογελάει, παρατηρεί και κατά πάσα πιθανότητα ξεκινάει να συνειδητοποιεί την πραγματική της ταυτότητα.

Οι δυο τους αποφασίζουν να δημιουργήσουν την περσόνα ,αρχικά, της Λίλη, ώστε να παραστεί για πρώτη φορά δημόσια σε έναν χορό, ο οποίος αποτελεί ουσιαστικά και την αναγέννησή της. Έκτοτε, ο Einar εμφανίζεται όλο και σπανιότερα και η Λίλη όλο και συχνότερα. 

Αυτή τη συνειδητοποίηση της πραγματικής υπόστασης της Λίλη, αποκαλύπτει με τόση μαεστρία και προσοχή στη λεπτομέρεια τόσο ο πρωταγωνιστής, όσο και ο σκηνοθέτης. Το χαμόγελό της, το βλέμμα, οι λεπτές κινήσεις των χεριών και ο λαιμός της που αφήνεται εκτεθειμένος αποτελούν κάποια βασικά στοιχεία που αποκαλύπτουν τη θηλυκότητά της.

Η ταινία  καταφέρνει να προσεγγίσει με πολύ σεβασμό και λεπτότητα το ζήτημα της ταυτότητας φύλου και του επαναπροσδιορισμού του φύλου ενός διεμφυλικού ατόμου. Εξάλλου η Lili Elbe, ως υπαρκτό πρόσωπο, ήταν από τα πρώτα άτομα στα οποία εφαρμόστηκε η εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου. Θα έλεγε όμως κανείς πως όσο καθαρά αποκαλύπτει την ταυτότητα φύλου της Λίλη, άλλο τόσο διστάζει να προσεγγίσει με τον ίδιο τρόπο και το ζήτημα της σεξουαλικότητάς της, αφήνοντας πολλά ερωτηματικά. Ενώ δηλαδή, πραγματεύεται ένα αρκετά δύσκολο θέμα,  μη σύνηθες για τον κινηματογράφο, αλλά και άγνωστο για πολύ κόσμο, δεν εμβαθύνει τόσο ώστε να καταστήσει διακριτές τις δύο εκφάνσεις, σεξουαλικότητα και ταυτότητα φύλου, στη ζωή ενός διεμφυλικού γενικότερα. Παρόλο, δηλαδή, που η Lili μετά την συνειδητοποίηση της ταυτότητάς της παύει να έλκεται σεξουαλικά από τη σύντροφό της, αυτό το γεγονός από μόνο του δεν καθίσταται πανάκεια για όλα τα διεμφυλικά άτομα, καθώς η σεξουαλικότητα διακρίνεται από την ταυτότητα φύλου. 

Παρόλα αυτά, βάζει στο τραπέζι πολύ καθαρά το ζήτημα της αντιμετώπισης των διεμφυλικών εκείνη την εποχή, οι οποίοι κατά την επικρατούσα άποψη θεωρούνταν ψυχικά ασθενείς. Βέβαια, το γεγονός αυτό είναι λιγότερο σοκαριστικό από το ότι οι διεμφυλικοί έπαψαν να αναγνωρίζονται ως ψυχικά ασθενείς μόλις το 2019, οπότε και ο WHO αποφάσισε να  διαγράψει  τη δυσφορία του φύλου από τη λίστα με τις ψυχικές διαταραχές.

Άλλο ένα συμβάν στην ταινία που προβληματίζει είναι η βία που υπέστη η Λίλη κυκλοφορώντας στο δρόμο, από δυο τυχαίους περαστικούς, που την άφησαν αιμόφυρτη στο έδαφος, μετά από πολλές γροθιές και κλωτσιές. Δεν είναι όμως και πάλι το ίδιο το συμβάν που σοκάρει, όσο η σύγκρισή του με το σήμερα. Είναι τρομακτικό πως ακόμη και σήμερα, σε πόλεις σύγχρονες, μητροπολιτικά κέντρα του δυτικού κόσμου, διεμφυλικά άτομα υφίστανται καθημερινά τη βία ακόμη και μέρα μεσημέρι, σε κεντρικά σημεία,  μπροστά στα μάλλον αδιάφορα, τις περισσότερες φορές, μάτια των περαστικών.

Η αντίφαση εμφανής. Όσο ικανοποιημένος μπορεί να αισθανθεί κάποιος άνθρωπος από τις προόδους στον τομέα της επιστήμης, αναφορικά με τις επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού φύλου, οι οποίες σήμερα δίνουν τη δυνατότητα σε διεμφυλικούς να αγκαλιάσουν την ταυτότητά τους και κατ’ επέκταση τον εαυτό τους, άλλο τόσο απογοητεύεται και θυμώνει  βλέποντας πως η συμπεριφορά της κοινωνίας παραμένει η ίδια σε μεγάλο βαθμό, στιγματίζοντας αυτά τα άτομα και εμποδίζοντας πολλές φορές αυτό που θέλουν να κατακτήσουν: την ψυχική τους ηρεμία και γαλήνη.